تربیت و آموزش از آغاز تولد شروع میشود و در هر سن و سالی روش به‌خصوصی دارد که جابه‌جایی هر روش در سال‌های مختلف باعث سخت‌شدن تربیت خواهد شد. نکات مهم و لطیفی در امر تربیت فرزندان وجود دارد که والدین باید به آنها توجه کرده و در تربیت فرزندان این نکات سرنوشت‌ساز را مدنظر قرار دهند. سال‌های آغازین زندگی فرد، آنقدر در تربیت او تاثیرگذار است که میتوان گفت هفت سال آغاز عمر برای شخصیت یافتن کودک کافی است. از این رو باید در جا دادن مطالب و ویژگیهای تربیتی در ذهن آنان بسیار دقت کرد.
با این وجود، همه مراحل و سنین انسان برای تربیت یافتن عادت‌ها و یادگیری، مناسب است و هیچ زمانی را نباید از دست داد. به این منظور ابتدا باید مراحل رشد و استعداد کودک را شناخت آنگاه به تربیت و آموزش او اقدام کرد تا از افراط و تفریط در امان باشد. مسئله‌ای که باید در تربیت فرزندان به آن توجه کرد، تفاوت‌های فردی است. بر این اساس نمیتوان برای افراد مختلف یک نوع تربیت را در نظر گرفت. خانواده، شخصیت، فرهنگ، روش تربیت و محیط‌های مختلف همه باعث این تفاوت‌ها میشوند.
همانطور که میدانید، تربیت اصلی و اساسی در دوره اول زندگی شکل میگیرد که همان تربیت شخصیت فرد نام دارد و پس از آن تربیت فرهنگی و اجتماعی شروع میشود و اینجاست که نقش یک پدر و مادر آگاه و یا مربی ارزشمند احساس میشود که چگونه کودک را راهنمایی کنند. حضرت علی(ع) درباره تربیت کودک میفرمایند:
کودک را 7 سال باید نگه‌داری و تربیت جسمی کرد و 7 سال به او آداب آموخت و 7 سال دیگر باید به او خدمت کرد. فرزند تا 23 سالگی رشد جسمی خواهد داشت و تا 35 سالگی عقل او افزون خواهد شد و پس از آن تجربه او افزایش خواهد یافت.
همین نوزادان و ناتوانان امروز، زنان و مردان توانا و پدران و مادران آینده‌اند که آنان هم باید متکفل پرورش فرزندان خود باشند. تربیت خوب، امانتی است که به تمام نسل‌ها منتقل میشود. باید دانست که زحمت تربیت صحیح و معمولی اطفال به مراتب ساده‌تر از تربیت مجددشان خواهد بود. دشواری تربیت به عدم توانایی پدران و مادران و عدم آگاهی و تسلط آنان باز میگردد، در غیر این صورت، اگر آگاهی و علاقه باشد کار تربیت، دلپذیر و خوشحال‌کننده خواهد بود. البته زمان پدران و مادران گذشته با زمانه ما متفاوت است و به همین ترتیب اوضاع و احوال امروز نیز با روزگار آینده، تفاوتی چشمگیر خواهد داشت.
