مفهوم لجاجت
واژه ی لجاجت به مفهوم تکرار عمل و استمرار آن در صورتی است که مطابق میل و خواسته ی فرد نباشد، مثلا مردی دوست ندارد وقتی وارد منزل می شود همسر خود را با لباس و سر و وضع ژولیده ببیند، اما خانم پیوسته سر و وضع نامرتبی دارد و به خواسته ی شوهر توجهی نمی کند، یا خانمی دوست ندارد وقتی شوهر از بیرون وارد خانه می شود سریع به سراغ روزنامه خواندن یا تماشای تلویزیون برود بلکه می خواهد شوهرش دقایقی را به گوش سپردن و توجه کامل به حرف های او اختصاص دهد و گوش شنوا و مونسی برای درد دل های خانم باشد.
البته لازم به ذکر است که به اصرار، پافشاری و تکرار خواسته ای که مورد درخواست، احقاق حقی باشد لجاجت نمی گویند؛ به عنوان نمونه پافشاری بر انجام کار شایسته یا تاکید بر انجام ندادن عمل ناشایست، لج بازی و لجاجت نیست. لجاجت در واقع اصرار ورزیدن بر کار ناصحیح یا حرف اشتباه و به دور از منطق است که شخص مبتلا به آن پیوسته با بهانه جویی های مختلف در صدد لج بازی بر می آید.
علائم و آثار لجاجت
این صفت ناهنجار در شخصیت برخی از مردها و زن ها ابعاد گسترده ای دارد و به صورت متنوعی در اشخاص مبتلا، بروز و ظهور می کند.
برخی از علائم و آثار لجاجت عبارتند از:
الف) بدبینی و بی اعتمادی
لج بازی با دیگران در صورت تکرار و تداوم، رفته رفته شخص مبتلا را به سمت اختلال در نیروی شناخت سوق می دهد و در نهایت موجب بی اعتمادی او به دیگران می شود.
ب) پرخاشگری
یکی از آثار قطعی و اجتناب ناپذیر لجاجت، رفتار خشن و توأم با پرخاشگری است؛ زیرا شخص لجوج نسبت به دیگران احساسات منفی دارد و پیوسته در صدد تلافی و تخلیه ی احساسات منفی خود است. از این رو- به شکل ناخودآگاه – در معرض پرخاشگری و تهاجم لفظی قرار می گیرد.
پ) کاهش ابهت و احترام
لجاجت با دیگران کم کم شخصیت فرد لجوج را تنزل می دهد و سست می کند و در نتیجه ابهت شخص در نگاه اطرافیان کم رنگ می شود. از دیدگاه قرآن کریم هم، برخورد لجاجت آمیز و ایجاد نزاع با دیگران یکی از عوامل کم شدن قدرت و اقتدار انسان معرفی شده است.
«… و لاتنازعوا فتغشلوا و تذهب ریحکم…» (مسیر اختلاف و ستیزه جویی را برنگزینید تا نیروی شما سست شده و از نفوذتان کاسته شود.)
ت) سلب کنترل در گفتار و رفتار
لجاجت رذیله ای است که وقتی در شخصیت انسان جا پیدا می کند موجب از بین رفتن کنترل عقلانی و اندیشیدن صحیح می شود. در واقع لجاجت به منزله ی حجاب بزرگ و صخیمی بر اندیشه ی آدمی است و اجازه درست فکر کردن را به او نمی دهد. در تعبیر زیبا و گویای امام علی (ع) آمده است: «لا مرکب أجمع من اللجاج» (هیچ مرکبی سرکش تر از لجاجت نیست.)
با دقت در این جمله ی امام می توان فهمید که حین بروز لجاجت، انسان در واقع سوار بر مرکب افسار گریخته و بدون مهاری است که احتمال دارد صاحب خود را به سوی هر نوع مهلکه و آسیبی بکشاند.
ث) بی تدبیری (سوء مدیریت)ن
یکی دیگر از علائم آشکار لجاجت، از دست رفتن مدیریت و توان اداره ی امور زندگی به شکل صحیح است. در تعبیر شیوای امام علی علیه السلام می خوانیم: لیس لللجوج تدبیر» (انسان لج باز تدبیر ندارد). راز اصلی از دست رفتن تدبیر و مدیریت در شخص لجوج، انجام اعمالی است که برخلاف عقل اوست؛ به تعبیر دیگر لجاجت به شخص لجوج اجازه نمی دهد رفتار و گفتار حساب شده و عقلانی داشته باشد. از این رو فرد با پیروی از هوای نفس و غریزه ی انتقام جویی منفی طوری رفتار می کند و طوری حرف می زند که صرفا برنده ی میدان باشد و طرف مقابل خود را بیازارد و ناخشنود کند.
